انواع مواد اعتیاد آور
به طور کلی مواد اعتیادآور شامل چند دسته اصلی هستند که خدمات درمان آنها در مرکز مشاوره روانشناسی اهواز کمپ ارائه می‌شود.
دسته بندی رایج مواد اعتیاد آور
یکی از دسته‌بندی‌های رایج در موضوع مواد اعتیاد آور و به طور کلی‌تر داروها، دسته‌بندی شیمیایی مواد می‌باشد که در زیر به شکل مختصر توضیح داده شده است:
چرا مددجویان ما را انتخاب می‌کنند؟
ما در مرکز درمان اعتیاد اهواز کمپ با تجربه و تخصص خود بر تمامی جنبه های اعتیاد تمرکز داریم و بیشترین میزان موفقیت را کسب کرده‌ایم.
جنبه جسمی اعتیاد
اولین بخش از اعتیاد وابستگی فیزیکی است که ما در اهواز کمپ به روش های اصولی خدماتمان را ارائه می دهیم.
جنبه روحی اعتیاد
بدون در نظر گرفتن جنبه روحی بیماری اعتیاد روند درمان فرد ناقص و معیوب خواهد ماند.
جنبه روانی اعتیاد
مهمترین بخشی که در ترک اعتیاد باید مد نظر قرار گیرد جنبه روانی آن است.
درمان اعتیاد
بدون داشتن تجربه و تخصص کافی در زمینه اعتیاد نمی توان به افراد در بند اعتیاد کمک کرد.
سوالتان از ما چیست؟
همانطور که در مقاله انواع مواد اعتیاد آور توضیح داده شد، این دسته از مواد اعتیاد آور از ترکیبات شیمیایی و یا مواد طبیعی به دست می آیند و باعث ایجاد وابستگی های شدید روانی و جسمی در افراد می گردند. این مواد می توانند تاثیرات مختلفی بر سیستم عصبی و شخصیتی افراد بگذارند و به اشکال مختلف می‌توان آنها را مصرف کرد، از جمله خوردن، تزریق کردن، دود کردن و غیره.
به طور کلی مواد اعتیاد آور بر اساس نوع و ساختار شیمیایی که دارند، می توانند تاثیرات مختلفی را بر افراد بگذارند. این دسته از مواد به اشکال مختلف در طبیعت وجود دارند. برخی از آنها را می توان به صورت شیمیایی و مصنوعی در آزمایشگاه‌ها تولید کرد، اما نکته مهم در رابطه با مواد مخدر این است که برخی از انواع آنها دارای خاصیت های دارویی و پزشکی هستند و برای درمان برخی بیماری ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و جنبه پزشکی دارند.
از طرف دیگر، این مواد چه دارای خاصیت های درمانی و پزشکی باشند و چه نباشند، به طور کلی جز مواد اعتیاد آور هستند و می توانند وابستگی های شدید روانی و جسمی در افراد ایجاد نمایند.
دسته بندی مواد مخدر بر اساس سازمان قانونگذاری مواد مخدر ایالات متحده عبارت است از :
- مواد مخدر : Narcotics
- مواد کند کننده آرامبخش : Depressants
- مواد محرک تحریک کننده ها : Stimulants
- انواع مواد توهم زا : Hallucinogens
- مواد استروئید : Anabolic Steroids
روانگردان ها
همه انواع مواد اعتیاد آور به نوعی جزء مواد روانگردان محسوب می شوند، زیرا به طور کلی بر روی ادراکات افراد تاثیرات مخربی می گذارند و باعث تغییر در خلق و خو، احساسات، افکار، حافظه، قوه شناخت، درک و دریافت می شوند و به شکلی موجب تغییرات رفتاری در افراد می گردند. از طرف دیگر استفاده از مواد مخدر می‌تواند سلامت جسمی، روحی و روانی افراد را به شدت تهدید کرده و مشکلات و بیماری‌های مختلفی را در افراد ایجاد نماید. به طور مثال :
- التهاب کبد
- جنون
- مشکلات اجتماعی
- مشکلات شغل
- گرفتاریهای مالی
- مشکلات قضایی و کیفری
به طور کلی مصرف هرگونه ماده مخدر که در دسته‌بندی‌های ذکر شده قرار می گیرد باعث ایجاد وابستگی های شدید جسمی و روانی در افراد می گردد.
سوء مصرف مواد اعتیاد آور
سوء مصرف مواد مخدر یکی از شایعترین موضوعاتی است که بسیاری از افراد را در طول زندگی خود به چالش می کشد. سوء مصرف مواد مخدر تنها به میزان مصرف آن بستگی ندارد، بلکه به میزان اثری ارتباط دارد که ماده مخدر بر روی روان و زندگی اجتماعی فرد بر جای می گذارد. از طرف دیگر سوء مصرف مواد را نمی توان نادیده گرفت، به خصوص در رابطه با مواد مخدر سنگین همچون هروئین، آمفتامین و دیگر انواع روان گردان باید نسبت به آسیب‌های جدی ای که به زندگی افراد وارد می شود توجه کرد.
هنگامی که یک فرد درگیر سوء مصرف مواد مخدر می گردد به شکل گسترده ای از لحاظ روانی و جسمی نسبت به مصرف مواد مخدر دچار وابستگی می شود. این وابستگی می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های جدی به زندگی و سلامت و بهداشت روان وارد آورد. سوء مصرف مواد مخدر می تواند باعث ایجاد اختلالات گسترده‌ای در جنبه های مختلف زندگی مانند تحصیل و شغل در زندگی افراد گردد. برخی از مهمترین آثار مخرب سوء مصرف مواد عبارتند از :
- مشکلات عدیده در زمینۀ کار، تحصیل و خانه و خانواده
- ایجاد آسیب های فیزیکی و جسمی در اثر مصرف مکرر مواد مخدر
- عدم کنترل و توقف مصرف مواد مخدر با وجود مشکلات فردی و اجتماعی گوناگون
چگونگی وابستگی به مواد اعتیاد آور
یکی از مهمترین موضوعات که در زمینه سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد آور باید به آن توجه شود، بروز وابستگی فکری، روانی و جسمی به مواد افیونی است. اعتیاد به این مواد دارای یک سیر تکاملی و تدریجی و کاملاً مزمن است، به این معنا که فرد به آهستگی از لحاظ جسمی و روانی دچار وابستگی های شدید می‌گردد و وارد مرحله مزمن یا لاعلاج اعتیاد می شود. مهمترین مراحل وابستگی به مواد افیونی عبارت است از :
مرحله نخست : تجربه ماده مخدر در اثر کنجکاوی و اصرار اطرافیان
مرحله دوم : مصرف تفریحی و تفننی مواد و تجربه خوشایند مصرف
مرحله سوم : مرحله سوء مصرف مواد مخدر که در آن فرد دچار رفتار مواد جویانه خواهد شد و باعث تاثیرات مخربی در زندگی او می گردد.
مرحله چهارم : وابستگی به مواد که در آن فرد دچار اعتیاد شده و از لحاظ جسمی و روانی دچار حالت تحمل می گردد و به صورت تدریجی مصرف او افزایش پیدا کرده و میزان اعتیاد شدت می‌گیرد و دچار علائم ترک و محرومیت می گردد.
دسته بندی رایج مواد اعتیاد آور
همانطور که در مقاله انواع مواد اعتیادآور توضیح داده شد، این دسته از مواد دارای دسته بندی های مختلفی می باشند و بر اساس تأثیراتی که دارند در گروه‌های مختلف قرار می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از :
مواد کند کننده آرامبخش ها
این دسته از مواد اعتیاد آور که به مواد آرامبخش شهرت دارند، شامل داروهای مهارکننده و کاهنده سرعت فعالیت های مغزی و عصبی در افراد می باشند و مهمترین تاثیرات آنها بر روی سیستم عصبی مرکزی مغز می باشد که باعث ایجاد حس آرامش و تسکین دهندگی در افراد می گردد.
این دسته از مواد باعث کاهش فعالیت های سیستم عصبی می گردند و شامل برخی از انواع داروها می باشند که مهمترین آنها عبارتند از :
- باربیتورات‌ها (فنوباربیتال، تیوپنتال، بوتال بیتال)
- بنزودیازپین (آلپرازولام، دیازپام، کلونازپام، لورازپام، میدازولام)
- الکل و گاما
- هیدروکسی بوتیریک
مصرف این داروها می‌تواند باعث کاهش اضطراب، افزایش خواب و کنترل تشنج در افراد گردد و تاثیرات آن می تواند باعث ایجاد احساس آرامش و کند شدن عکس العمل ها در افراد گردد.
مواد اعتیاد آور؛ محرک ها
این دسته از مواد باعث ایجاد تحرک و افزایش فعالیت و سرعت سیستم عصبی می گردند. مواد محرک می‌توانند باعث افزایش انرژی، تمرکز و هوشیاری در افراد گردند اما تاثیرات دوگانه از خشم و پارانویا را می‌توانند ایجاد نمایند. برخی از رایج ترین مواد محرک که دارای تاثیرات تشدید کنندگی هستند عبارتند از :
انواع مشتق شده محرک ها عبارتند از :
اکستازی و متامفتامین که مانند ماری جوانا جز مواد رایج محرک در دنیا می باشند. همچنین نیکوتین در این دسته قرار می‌گیرد که یکی از مواد تشکیل دهنده و موجود در سیگار می باشد.
مواد توهم زا Hallucinogens
شاخه روانگردان ها یکی از دسته های مهم مواد اعتیاد آور هستند که تاثیرات مخربی که بر سیستم عصبی مرکزی می گذارند و می توانند باعث تغییر ادراکات فرد از زمان و محیط پیرامون شوند. مواد توهم زا می توانند باعث خلق شرایط و موقعیت های کاملاً غیر واقعی در ذهن افراد شوند. برخی از مهم ترین انواع مواد توهم‌زا عبارت است از :
- سیلوسایبین
- دی اتیل آمید
- قارچ
- مسکالین
- دی متیل تریتامین
- ال اس دی LSD
مواد اعتیاد آور؛ مواد افیونی و مخدرها
یکی از شایعترین مواد مخدر که بسیاری از افراد به مصرف آن گرایش دارند مواد افیونی یا مخدرها هستند که از طریق گیرنده‌های عصبی بر روی مغز و قدرت استدلال فرد تاثیر می گذارند. این مواد دارای تاثیرات خواب آوری هستند و از مواد شیمیایی طبیعی موجود در گیاه خشخاش به دست می‌آیند. دسته دیگری از مواد شبه افیونی وجود دارند که به صورت ترکیبی و توسط ترکیبات شیمیایی بدست می آیند. یکی از مهمترین این مواد متادون می باشد که دارای اثرات شبه افیونی بر سیستم عصبی افراد می باشد. این مواد می توانند باعث ایجاد احساس سرخوشی همراه با خواب آلودگی و تنفس در افراد شده و علائم محرومیت و ترک اعتیاد را کاهش دهند. برخی از مهمترین علائم محرومیت مواد شبه افیونی عبارت است از :
- خمیازه
- تهوع و استفراغ
- احساس لرز و سرما
- دردهای عضلانی
- اسهال و بی‌خوابی
در هنگام قطع مصرف ناگهانی ماده مخدر متادون علائم مختلفی در فرد ایجاد شده که برخی از آنها را نام برده ایم. برخی دیگر از مواد مخدر و افیونی که باعث ایجاد حالت های نشئگی و خواب آلودگی می گردند عبارتند از تریاک و مرفین که باعث تاثیرات مختلفی بر سیستم عصبی افراد می گردد. مصرف مواد مخدر افیونی باعث ایجاد تغییراتی در سیستم عصبی و مغزی افراد می گردد و باعث می شود تا مغز مواد شبه افیونی از خود تولید کرده و تاثیرات کرخ کنندگی در بدن فرد ایجاد نماید. در حقیقت داروهای مخدر از رایج ترین داروهای پزشکی محسوب می‌شوند که در درمان انواع بیماری ها می توان از آنها استفاده کرد. در همین راستا کدئین و آلکالوئیدهای مواد مخدر موجود در تریاک نیز جزو مشتقات آن محسوب می‌شوند.
مواد اعتیاد آور استنشاقی
این دسته از مواد اعتیادآور دارای انواع مختلفی می باشند که دارای ویژگی های مشترکی هستند و به صورت استنشاقی مورد استعمال قرار می گیرند. معمولا این دسته از مواد مخدر اعتیاد آور به شکل بخار و گاز در دمای محیط موجود می باشند و ممکن است در هر خانه ای وجود داشته باشند. استنشاق این گونه مواد می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های جدی مخصوصاً برای کودکان و نوجوانان شود. مهمترین انواع مواد استنشاقی اعتیاد آور شامل :
- انواع رنگها
- چسب
- تینر
- رقیق کننده های رنگ
- بنزین
- جوهر خودکار
روش مصرف این گونه مواد از طریق تنفس و جذب آن از طریق ریه می باشد و به صورت استنشاقی مورد استعمال قرار می گیرند.
کانابیس ها
کانابیس ها جزو مواد اعتیاد آور هستند که از گیاه شاهدانه به دست می آیند و جز رایج ترین مواد مخدر در جهان می باشند. مصرف این مواد برروی گیرنده‌های عصبی در مغز اثر کرده و مانند مواد توهم زا عمل می کند. این ماده در اشکال مختلفی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
- بنگ
- حشیش
- گراس
- وید
- علف
- ماری جوانا
- گانجا
- چرس
در همین رابطه انجمن روانپزشکی آمریکا مواد اعتیاد آور سطح این مواد را مورد ارزیابی قرار داده و آنها را طبقه‌بندی کرده است. بر اساس فواید پزشکی و یا اثرات اعتیاد آوری، آنها را طبقه‌بندی کرده است که در پنج سطح کلی می توان از آن نام برد. در حقیقت مواد بر اساس تاثیراتی که بر بدن و مغز می گذارند طبقه‌بندی شده و بر همین اساس میزان اثرات درمانی و یا اعتیاد آوری آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد. از طرف دیگر برای دسته بندی مواد مخدر روش دیگری وجود دارد که بر اساس منشا تولید آن ماده مورد استفاده قرار می گیرند که مهمترین آنها عبارتند از :
- مواد با منشاء طبیعی
- موادی با جنبه های دارویی و درمانی
- مواد آزمایشگاهی و پژوهشی
- مواد با پیامدهای رفتاری
- مواد نشه زا مانند تریاک و کوکائین
- مواد خیال انگیز و وهم آفرین مانند الاسدی و حشیش
- مواد سکرآور مانند الکل و حلال های فرار.
- مواد با اثر خواب آلودگی
- مواد تحریک کننده فعالیت های روانی مانند قهوه و چای
مهمترین اختلالات مواد اعتیاد آور
- اختلال مصرف الکل
- اختلال مصرف آمفتامین
- اختلال مصرف کوکائین
- اختلال مصرف حشیش
- اختلال مصرف کافئین
- اختلال مصرف توهم زا
- اختلال مصرف استنشاقی
- اختلال مصرف نیکوتین
- اختلال مصرف مواد افیونی
- اختلال مصرف فن‌سیکلیدین
- اختلال مصرف مواد مسکن
- اختلال مصرف چندگانه
- اختلال مصرف استروئید