نظریه روان پویایی (۲)

برای عضویت در اینستاگرام اهواز کمپ

کلیک کنید

کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ، مرکز ترک اعتیاد اهواز کمپ : نظریه روان پویایی چیست و دارای چه مشخصاتی است؟ برای شناخت فنون روان پویشی به چه اطلاعاتی نیاز داریم و چگونه می توانیم از آن استفاده کنیم در بخش نخست این مقاله روان درمانی پویا که چندی پیش آن را در مورد آن صحبت شد، در مورد موارد اولیه نظریه روان پویایی صحبت شد. در این بخش به ادامه توضیح فنون روان پویشی که توسط سیگمون فروید طراحی و توسعه داده شد است صحبت خواهیم کرد. در این نوشتار نیز کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ با ارائه اطلاعات جامع و دقیقی در رابطه با نظریه روان پویایی به شکل مفصل سعی کرده تا مطالب موثری را در اختیار مخاطبین گرامی قرار دهد. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با این متد درمانی لطفاً این مقاله را تا انتها مطالعه فرمایید.

نظریه روان پویایی

در ادامه مطلب به تشریح فنون روان پویشی که در بخش نخست در مورد آن صحبت شده است خواهیم پرداخت.

مدل مرحله روان جنسی

در نظریه روان پویایی فروید عنوان داشت و استدلال کرد که هر فرد در اوایل زندگی خود از طریق دنباله ای از مراحل رشد که هر کدام با چالش های منحصر به فرد خود و همچنین روش جنسی خاص خود دنبال شده و پیشرفت می کند. در همین رابطه خرسندی مراحل روان جنسی فروید شامل مواردی است که عبارتند از :

• مرحله دهانی
• مرحله مقعدی
• مرحله اندام تناسلی

اما نکته مهم این است که این موارد برای روانشناسان غیر تحلیلی نیز کاملاً شناخته شده و قابل پذیرش می باشد. فرضیه سرخوردگی یا رضایت بیش از حد که در یک مرحله خاص در زندگی فرد عقده شده است، باعث بروز رفتارهای شخصیتی، دهانی، مقعدی یا عقده ادیپ می شود. در هر کدام از این مراحل کودک در مراحل رشد خود با مسائل و چالش هایی روبرو می شود که اگر هر کدام از این مراحل را به درستی طی نکند، بعدها در بزرگسالی دچار اختلالات و مشکلات شخصیتی و روانی خواهد شد.

۱. مرحله دهانی

طبق نظریه روان پویایی  در این مرحله از رشد روانی کودک که از زمان تولد او تا حدود یک سال و نیمگی کودک می باشد نوزاد سرشار از لذت طلبی است و خواهان اجابت نیازهای غریزی خود می باشد که در آن دهان نقش مهم و محوری در برآورده شدن نیازهای وی دارد که البته به این دوران “مرحله دهانی” گفته می‌شود.

۲. مرحله مقعدی

اما در رشد روانی کودک که از یک سال نیمه گی تا حدوداً سه سالگی به طول می انجامد دومین مرحله رشد شکل می‌گیرد که در آن کودک در ناحیه مقعد خود و شناخت و استفاده از آن متمرکز است. در این دوران کودک با راهنمایی والدین خود می آموزد که به دستشویی برود و کم‌کم کارهای خود را مدیریت کرده و برروی آنها کنترل پیدا کند.

۳. مرحله اندام تناسلی

اما طبق نظریه روان پویایی سومین مرحله در مراحل رشد و تکامل یک کودک که از حدود ۳ تا ۶ سالگی به طول می انجامد که این مرحله کودک آرام آرام متوجه تفاوت افراد مذکر و مونث می‌شود و تفاوت جنسیت را می‌شناسد و می‌تواند به آن در که بیشتری پیدا کند.

عقده ادیپ چیست؟

یکی از موضوعاتی که فروید در رابطه با آن به طور مفصل صحبت کرده است موضوع عقده ادیپ است، که در آن عنوان می‌شود، پسربچه‌ها به شکل ناخودآگاه به برخورداری انحصاری از توجه و مهر مادر و در مقابل میل دختر بچه‌ها به توجه پدر باعث یک رقابت ناخودآگاه با والد همجنس کودک می‌شود که اصطلاحاً به آن عقده اُدیپ گفته می شود. در این دوران پسر بچه ها از سویی پدر را رقیب خود می دانند و ناخودآگاه به او احساس تنفر پیدا می‌کنند و از سوی دیگر باید پدرِ خود را به عنوان الگوی مردانگی انتخاب نمایند. اگر اختلالی در این مرحله از مراحل رشد کودک به وجود آید این کودک در هنگام بزرگسالی در برقراری روابط طبیعی با جنس مخالف دچار مشکل خواهد شد.

نظریه روان پویایی مدل ساختاری فروید

سرانجام زیگموند فروید تشخیص داد که مدل توپوگرافی برای درک چگونگی پردازش ها و ذخیره اطلاعات توسط افراد می تواند مفید باشد، اما برای توصیف سایر پدیده های مهم روانشناختی ممکن است کامل و موثر نباشد. در همین رابطه فروید برای گسترش نظریه روان پویایی یک چهارچوب مکمل که برای پاسخگویی به رشد طبیعی و یا غیر طبیعی شخصیت در افراد می باشد را ایجاد کرد که شامل سه بخش ساختاری ذهنی می باشد. این اجزاء در حقیقت شامل شناسۀ محرک‌های احساسی است که در آن منیّت، شخصی و منطقی است و واقعیت ذهن یا همان “سوپر ایگو” را در افراد نشان می‌دهد که شامل وجدان و دستورالعمل های اخلاقی قوانین و ممنوعیت هایی است که رفتار فرد را کنترل می‌کنند.

طبق مدل ساختاری، شخصیت ما نشان دهنده تاثیر متقابل این ۳ ساختار روانی است که از نظر قدرت و تأثیر نسبی در افراد می‌تواند کاملاً متفاوت باشد. به طور مثال هنگامی که شناسه‌ها بر ماهیت وجودی فرد حکمرانی کنند نتیجه آن یک سبک شخصیت تکانشی خواهد شد. هنگامی که سوپر ایگو در حالت غالب قرار داشته باشد ممنوعیت‌های اخلاقی بر همه چیز حکمرانی می‌کند و شخصیت فرد به صورت مهار شده و تحت کنترل قرار می گیرد. اما هنگامی که منیت یا ایگو در حالتهای شخصیت دیگر مسلط باشد مجموعه متعادل تر از ویژگی‌های شخصیتی در فرد ایجاد می گردد.

نفس یا ایگو و دفاع از آن

در نظریه روان پویایی، نفس یا ایگو و اینکه بخشی منطقی در ذهن فرد است در حقیقت محوریت ذهن شخص را شکل می دهد. این بخش از ذهن عملکرد مهم دیگری را نیز در اختیار دارد که هر فرد به کمک آن می‌تواند از خود در مقابل اصظراب و حالت های منفی دیگر دفاع کند و احساسات آزاردهنده را به کمک آن مدیریت نماید. به طور کلی نفس استراتژی‌های ذهنی را تشکیل می‌دهد و در مقابل خطرات به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه باعث محافظت شده  و کمک می کند تا فرد از حوادث آزار دهنده عبور نماید. اما یک بخش منفی هم در این ماجرا وجود دارد و آن این است که ممکن است دفاع های نفسانی شامل تحریف واقعیت گردند و فرد را در دسترسی به یک دیدگاه شفاف از واقعیت امور محروم سازند.

به طور مثال ممکن است برای سرکوب احساسات آزاردهنده، بخش اقدام ذهن به نادیده گرفتن آن مشکل بپردازد و به شکلی غیر واقعی به سرکوب کردن این احساسات مبادرت ورزد که در نتیجۀ آن، این افکار و احساسات به سمت ناخودآگاه رانده خواهند شد و فرد از دیدن حقیقت و برخورد صحیح و منطقی با آن باز می ماند. در نتیجه ممکن است بسیاری از احساسات ناراحت کننده ما به شکلی ویران گر در ضمیر ناخودآگاه ما سرکوب و منجمد شوند و بعدها در زندگی بزرگسالی ما تاثیرات مخرب زیادی را ایجاد نمایند.

دفاع های نفس : انکار

طبق نظریه روان پویایی یکی دیگر از مکانیزم های دفاعی برای نفس و میگو انکار است. در حقیقت انکار آن چیزی که اتفاق افتاده است واقعیت ندارد و ما به شکلی بیمارگونه سعی می کنیم پیامدهای آن رویداد را که رخ داد است را نبینیم. به طور مثال ممکن است فردی که درگیر اعتیاد به الکل است و اطرافیان او دائماً از نوشیدن الکل او شکایت می کنند هرگز نپذیرد که این مشکل را دارد و عنوان ‌کند که هیچ وقت نوشیدن الکل برای من ایجاد مشکل نکرده است. در حقیقت این شخص منکر استفاده از مواد مخدر یا الکل می‌شود و پیامدهای منفی این موضوع را نادیده می‌گیرد.

نظریه های روان پویایی : اکنون کجا هستیم؟

مدل توپوگرافی یا همان روان جسمی، مدل ساختاری و روانشناسی معاصر در علم روانشناسی تاثیرات بسیاری گذاشته اند، اما باید در نظر داشت که نظریه روان پویایی هرگز به شکل یک مبحث ثابت عنوان نشده است بلکه، دائماً در حال تغییر و تحول می باشد. در ادامه این مطلب به چهار روند موجود در دیدگاه روان درمانی پویا اشاره شده است که مهمترین آنها عبارتند از :

• نظریه روابط شیئی
• آزمایش تجربی مفاهیم روان پویایی
• روانکاوی و فرهنگ
• فرصت ها و چالش های علوم اعصاب

۱- نظریه روابط اشیا و نظریه روان پویایی

در سالهای اخیر تعداد بسیاری از چارچوب های نظریه روان پویایی برای توضیح رشد و پویایی شخصیت در دنیا به وجود آمده است که مهمترین آنها شامل نظریه روابط اشیا می باشد. در حقیقت در زبان روانکاوی اصطلاح اشیاء به یک شخص اطلاق می شود و در حقیقت نظریه روابط شیئی شبیه نظریه روابط بین فردی می باشد. نظریه روابط اشیا ادعا می کند که شخصیت افراد منعکس‌کننده تصاویر ذهنی افرادی است که تاثیر قابل توجهی بر آنها داشته اند که از آن جمله می‌توان به والدین اشاره کرد که هر فرد در کودکی و در اوایل زندگی در پاسخ به تعاملات درون خانواده این تصاویر در او شکل گرفته است. این تصاویر ذهنی به عنوان الگویی برای روابط بین فردی در بزرگسالی فرد عمل می کنند و مانند نقش هایی برای ایجاد روابط هستند.

بنابراین اگر در دوران اولیه زندگی خود با انعکاسات مثبت روبرو بوده اید، حتماً در بزرگسالی نیز در روابط خود انتظار این دیدگاه را می توانید داشته باشید و در مقابل اگر در تصویر ذهنی از پدر یا مادر با رفتارها و برخوردهای خشن و قضاوت گرایانه روبرو بوده‌اید، خود شما در بزرگسالی تبدیل به یک شاخصه انتقادی که هرگز نمی توانید مطابق با استانداردهای دیگران کنار بیایید خواهید بود.

در حقیقت می توان گفت که نظریه روابط اشیا علاقه بسیاری از روانشناسان را به مطالعه نظریه روان پویایی افزایش داده است و این تا حدی بوده که مانند یک پل میان دیدگاه روان پویایی و زمینه‌های دیگر روانشناسی عمل کرده است. می‌توان گفت که روانشناسان رشد معتقدند که بازنمایی ذهنی افراد نقش مهم و قابل توجهی در شکل‌گیری رفتار آنها دارد. در روانشناسی اجتماعی بازنمایی ذهنی شخصیت های مهم در شناخت رفتار های اجتماعی نیز نقش مهمی را ایفا می کند.

۲- تحقیقات تجربی در نظریه روان پویایی

در تحقیقات تجربی برای ارزیابی مفاهیم روان پویایی نتایج متفاوتی حاصل شده است که برخی از این مفاهیم از پشتیبانی تجربی قابل توجهی برخوردار بوده اند اما برخی دیگر از این منظر دور مانده اند. به عنوان مثال این تصویر که ما احساسات شدید جنسی را از همان کودکی ابراز می‌کنیم و این به همان شکلی است که مدل مرحله روان جنسی نشان می‌دهد در تجربیات تجربی موفق نبوده است. از طرف دیگر وجود تیپ های شخصیتی کنترل گرا و رقابتی، ایده‌ای که از مدل مرحله روان جنسی نیز گرفته شده است مفید به نظر می رسد.

بسیاری از ایده ها از منظر نظریه روان پویایی که به صورت تجربی بررسی می شود به صورت سه فرضیه مهم در که از پشتیبانی تجربی قدرتمندی برخوردار است، می باشد. همانطور که نظریه روان پویایی پیش‌بینی کرده است فرآیندهای ناخودآگاهی بر رفتار فرد تاثیر می‌گذارند و در حقیقت بسیاری از رفتارهای ما به واسطه احساسات و انگیزه‌های درونی شکل می‌گیرند و بر اساس نحوه درک و پردازش اطلاعات در ذهن ناخودآگاه ما صورت می‌پذیرند.

نکته مهم

آن است که در بهترین حالت ما فقط تا حدودی از این فرآیندها آگاه هستیم. در این حالت می توانیم بگوییم که اهمیت تاثیرات ناخودآگاه چنان مهم و قانع کننده است که به یک عنصر اصلی در روانشناسی شناختی و اجتماعی تبدیل شده است. همه ما از دفاع نفسانی استفاده می‌کنیم و این امر برای سازگاری روانشناختی و سلامت جسم ما مهم می باشد. اما نکته مهم آن است که افراد در این جنبه کاملاً متفاوت عمل می‌کنند و هر شخص بر اساس دیدگاه های ناخودآگاهی خود دارای یک سبک دفاعی است.

اما نکته مهم آن است که نحوه دفاع نفس می تواند برای سلامتی فرد مضر و مفید باشد به طور مثال فردی که از انکار برای دفاع از نفس استفاده می کند می ‌تواند به خود آسیب بزند. نمایش ذهنی مانند یک نقشه راه برای ایجاد روابط عمل میکند. مطالعات بسیاری در این رابطه وجود دارد که تصاویر ذهنی اولیه از والدین و چهره های تاثیر گذار در زندگی یک کودک، انتظارات ما را برای روابط بعدی و عاشقانه ما شکل می دهند. در حقیقت شما انتظار دارید که همانطور که در اوائل زندگی با والدین خود رابطه داشته اید، توسط دیگران نیز شکل با شما برخورد شود.

۳- روانکاوی و فرهنگ در نظریه روان پویایی

یکی از موضوعاتی که توسط فروید بسیار مورد توجه قرار گرفته است، اصول روانکاوی در تاثیر فرهنگ و بهبود روابط بین گروهی بوده است. در طول چندین دهۀ گذشته به دلیل اینکه جوامع به طور فزاینده‌ای چند فرهنگی شده‌اند، این موضوع اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. در حقیقت روانکاوان در ترکیب ایده ها و یافته های مربوط به تاثیرات فرهنگی در تحقیقات خود و فعالیت های بالینی بسیار فعال بوده اند. به عنوان مثال مطالعات نشان داده است که افرادی که در فرهنگ‎های فردگرا و متمرکز بر استقلال پرورش یافته‌اند تمایل دارند به عنوان یک فرد مستقل عمل نمایند، در حالی که افرادی که در جوامعی با فرهنگ های وابسته تربیت می شوند از نظر روابط بین فردی و ارتباط با دیگران نیز افراد وابسته‎ای هستند. در حقیقت می‌توان گفت که افراد محصول فرهنگ جامعه خود هستند.

کلام آخر

بر اساس اصول و یافته های علوم اعصاب که در نهایت منجر به توسعه روانکاوی شده است ادغام نظریه روان پویایی و عصب شناختی به محققان کمک کرده تا از جنبه های متعدد رفتار و عملکردهای ذهنی را بررسی نمایند. برخی از تلاش‌های انجام شده شامل، ادغام روان درمانی پویا با یافته های علوم اعصاب، مدل های معاصر شکل‌گیری رویا در ذهن و غیره می باشد. در کنار آن، تکنیک های تصویربرداری عصبی با تشدید مغناطیسی عملکردی ذهن بطور فزآینده‌ای در این موضوع نقش مهمی را ایفا کرده است.

نظریه روان پویایی در مورد شخصیت با وجود همه اختلافات در دیدگاه ها در طول قرن گذشته و با پاسخ به یافته های تجربی جدید تغییر ژرفی در نیروهای اجتماعی ایجاد کرده است. روان پویایی ممکن است نزدیک ترین چیزی باشد که ما به آن یک نظریه فراگیر و همه جانبه در روانشناسی می گوییم. عزیزان و همراهان ارجمند در این مقاله سعی شد تا با طیف گسترده‌ای از موضوعات، عملکرد طبیعی و آسیب شناختی انگیزش و عواطف کودکی و بزرگسالی فرد و فرهنگ را از دیدگاه روان پویایی برای شما تشریح و توضیح دهیم که امیدواریم پتانسیل خوبی برای حوزه‌های روانشناسی و شناخت عمومی ایجاد کرده باشد.

سوالات متداول

[sc_fs_faq html=”true” headline=”h3″ img=”” question=”نظریه روان پویایی فروید چیست؟” img_alt=”” css_class=””] زیگموند فروید تشخیص داد که مدل توپوگرافی برای درک چگونگی پردازش ها و ذخیره اطلاعات توسط افراد می تواند مفید باشد، اما برای توصیف سایر پدیده های مهم روانشناختی ممکن است کامل و موثر نباشد. [/sc_fs_faq]

 

عزیزان و همراهان ارجمند برای اخد مشاوره رواشناسی و خدمات ترک اعتیاد و همچنین دریافت مشاوره آنلاین رایگان و کمک های بیشتر در زمینه بستری نمودن فرد معتاد در یکی از مراکز همکار مرکز مشاوره روانشناسی اهواز کمپ لطفاً با مشاورین ما تماس حاصل فرمایید.

سرفراز باشید …

چشم انداز روان پویایی 1