اعتیاد به مواد استنشاقی !
کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ، مرکز ترک اعتیاد اهواز کمپ : بسیاری از اوقات افراد تصوری در رابطه با اینکه از برخی مواد موجود در خانه می توان به عنوان یک ماده تغییر حالت دهنده و مخدر استفاده کرد. به طور مثال برخی از مواد مانند پاک کننده ها، اسپری ها، تینر، بنزین، انواع چسب و لاک غلط گیر در ردیف اینگونه از مواد قرار می گیرند. در حقیقت این دسته از مواد جزء مواد استنشاقی اعتیاد آور طبقه بندی می شوند. این گروه از مواد اعتیاد آور جزء اولین دسته‌ای از مواد هستند که در دسترس نوجوانان قرار می گیرند، عموما کودکان و نوجوانان در سنین کم بوسیله این مواد اعتیاد را تجربه می کنند.
اکثر افرادی که به مواد استنشاقی اعتیاد پیدا می کنند و مانند یک ماده مخدر از آن برای تغییر حالت روحی و روانی خود استفاده می‌کنند در رده سنی ۱۵ تا ۱۸ سال قرار می‌گیرند که غالبا شامل پسرها می باشند. حدودا ۱۱ درصد از مراجعات به مراکز فوریتهای پزشکی، مربوط به استعمال مواد استنشاقی می باشد. اگر چه این مواد نسبت به سایر مواد اعتیاد آور از شیوع کمتری برخوردار هستند، اما به دلیل در دسترس بودن و همچنین عوارض متعددی که بر جای می گذارند، می بایست به مصرف آنها توجه شود.
مواد استنشاقی
مواد استنشاقی شامل فرآورده های شیمیایی هستند که دارای بو و بخارات متصاعد شونده و فرار می باشند و عموما از طریق تنفس می توان آنها را مورد استعمال قرار داد. این مواد پس از ورود به بدن اثرات روانگردانی ایجاد می کنند و می توانند تاثیراتی مشابه مواد اعتیاد آور دیگر مانند شیشه، کوکائین و یا هروئین ایجاد نمایند.
آسیب زایی ماده استنشاقی
اعتیاد به مواد استنشاقی یکی از انواع اعتیادهای مخرب با قدرت آسیب زایی زیاد می باشد. به همین دلیل درمان اعتیاد به این دسته از مواد به دلیل عوارض و صدماتی که ایجاد می کنند، می تواند کار پیچیده ای باشد. از سوی دیگر برای درمان این دسته از اعتیادها در میان نوجوانان و کودکان باید به زمینه‌های ایجاد آن مانند افسردگی و یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی پرداخته شود.
وجود برنامه های توانبخشی مشاوره روانشناسی و روانکاوی اعتیاد به فرد معتاد به مواد استنشاقی می تواند در طی نمودن مراحل درمان اعتیاد کمک نماید. در همین رابطه، روند ترک اعتیاد در کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ به عنوان بهترین مرکز ترک اعتیاد در تهران و ایران به صورت کاملاً تخصصی تحت نظارت تیم درمانی قرار دارد و به افراد کمک می‌کند تا به یک درمان قطعی و بدون بازگشت دست یابند.
انواع ماده های استنشاقی کدامند؟
مواد استنشاقی دارای انواع متنوعی می باشند که از فرآورده‌های شیمیایی خانگی، صنعتی و یا پزشکی تهیه و تولید می‌شوند و در چند دسته اصلی طبقه بندی می گردند که مهمترین آنها عبارتند از :
- حلال های فرار
- اسپری‌ها
- گازها
- نیترات ها
۱- حلال های فرار
حلال های خانگی و فرآورده های به دست آمده از آنها شامل انواع مختلفی از فرارها و تمیز کننده ها مانند تینر، گریس، بنزین، گازوئیل، چسب های مایع و انواع دیگری مانند حلال های کارهای هنری و دفتری مانند لاک غلط گیر، مایع ماژیک، تمیز کننده های وسایل الکترونیکی و غیره می باشند.
۲- اسپری ها
این دسته از مواد استنشاقی شامل اسپری های خانگی مانند : اسپری رنگ، اسپری حالت دهنده مو، اسپری حالت دهنده پارچه، براق کننده ها و اسپری های خوشبو کننده می باشد که تقریباً در اکثر خانه ها وجود دارند و در دسترس کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرند.
۳- گازها
یکی دیگر از انواع مواد استنشاقی گازها می باشند که در محصولات خانگی و تجاری در دسترس افراد قرار می‌گیرند. این دسته از مواد شامل گاز فندک، کپسولهای پروپان، گازهای سرد کننده و بی حس کننده که کاربردهای پزشکی دارند و شامل اتر، کلروفروم، نیتروژن، مونوکسید یا گاز خنده می باشد.
۴- نیترات ها
این دسته از مواد استنشاقی نیز دارای مصارف خانگی و صنعتی می باشند و معمولاً در تهیه و تولید مواد تمیز کننده، خوشبو کننده، براق کننده و عطرهای مایع مورد استفاده قرار می گیرند. باید توجه داشت که انواع مواد استنشاقی به دلیل مصارف خانگی یا صنعتی معمولاً در خانه ها یافت می شوند و می توانند به سادگی در دسترس کودکان و نوجوانان قرار بگیرند. به همین دلیل باید توجه خاصی نسبت به این مواد داشت و آنها را از دسترس کودکان و نوجوانانی که زمینه های گرایش به اعتیاد را از خود نشان می دهند، دور نگه داشته شوند.
روش مصرف مواد استنشاقی
همانطور که از نام مواد استنشاقی پیداست، معمولاً این دسته از مواد اعتیاد آور از طریق تنفس و دهان مورد استعمال قرار می گیرند. این مواد پس از ورود به ریه های فرد مصرف کننده از طریق اکسیژن جذب خون شده و خود را به مغز می رسانند. به طور کلی الگوهای مصرف این دسته از مواد اعتیاد آور شامل چند دسته اصلی می باشد که مهمترین آنها عبارتند از :
- استشمام یا استنشاق بخار یا گاز مواد
- استنشاقی به‌طور مستقیم از ظروف حاوی این مواد
- اسپری کردن مستقیم مواد درون بینی یا دهان
- وارد کردن گازها یا بخار مواد استنشاقی به درون کیسه پلاستیکی و یا پاکت کاغذی و سپس بالا کشیدن آن از طریق بینی یا دهان
- آغشته کردن پارچه یا لباس‌های کهنه به مواد استنشاقی و بالا کشیدن گاز یا بخار آن از دهان
در همین رابطه برای ترک مواد استنشاقی باید حتماً از خدمات روانشناسی و روانشناختی استفاده کرد. این خدمات در کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ به صورت تخصصی در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
تاثیرات مواد استنشاقی در بدن
باید توجه داشت که تاثیرات مواد استنشاقی ممکن است دوام چندانی نداشته باشد و حداکثر تا ۴۵ دقیقه تاثیرات آن از بین برود، اما مواد شیمیایی موجود در این دسته از مواد اعتیاد آور می تواند برای مدت های زیادی در بدن افراد باقی بماند. به طور کلی این دسته از مواد حاوی مواد شیمیایی هستند که پس از بازدم به سرعت جذب می‌شوند. اما بخش اعظمی از این مواد شیمیایی از طریق تنفس دفع نمی شود و در بدن فرد باقی می ماند و به وسیله کبد متابولیزه شده و جذب می گردند. این مواد می توانند برای مدت های طولانی در بدن فرد باقی بمانند. مواد استنشاقی عموما پس از ۱۰ ساعت از مصرف در خون فرد قابل تشخیص می باشند و با گرفتن نمونه خون می توان این مواد را در خون و بدن فرد تشخیص داد.
دلیل گرایش نوجوانان به مواد استنشاقی چیست؟
یکی از مشخصه های مواد استنشاقی در دسترس بودن آنها میباشد، زیرا در هر خانه‌ای این مواد قابل دسترسی هستند. از سوی دیگر نوجوانانی که دارای مشکلات عاطفی، شخصیتی و گرایشات بیمارگونه هستند، ممکن است به صورت کاملا اتفاقی از تاثیرات این مواد مطلع شوند. گرایش به استعمال مواد استنشاقی در میان نوجوانان و افرادی که از لحاظ مالی و خانوادگی وضعیت خوبی ندارند بیشتر رایج است. عموما افرادی که به این دسته از مواد اعتیاد آور گرایش پیدا می‌کنند، در رده سنی نوجوانان ۱۵ تا ۲۰ سال می باشند. این دسته از اعتیادها در خانواده هایی که افراد معتاد وجود دارند، بیشتر می باشد و احتمال گرایش نوجوانان به اعتیاد به به این مواد بیشتر است. در حقیقت اختلالات رفتاری، اختلال سلوک و شخصیت های ضد اجتماعی گرایش بیشتری به این دسته از مواد اعتیاد آور از خود نشان می دهند.
تاثیرات مصرف مواد استنشاقی
مواد استنشاقی پس از ورود به بدن از طریق تنفس و ریه ها جذب خون شده و بوسیله گردش خون خود را به مغز و اندامها می رساند. پس از جذب این مواد توسط مغز، فرد دچار حالت نشئگی و مستی مشابه با آنچه پس از خوردن الکل در افراد اتفاق می‌افتد، می شود.
برخی از علائم مصرف مواد استنشاقی عبارتند از :
- خواب آلودگی
- سنگینی
- عدم کنترل رفتاری
- گیجی و حواس پرتی
- بی قراری
باید توجه داشت که میزان مواد منتقله به مغز می تواند باعث از بین رفتن هوشیاری و احساسات در فرد شود. تاثیرات مصرف این گونه مواد پس از حدود ۵ دقیقه ظاهر شده و تا نیم ساعت می‌تواند دوام پیدا کند. به طور مثال ۱۵ تا ۲۰ بار تنفس محلول یک درصد بنزین می تواند تا چندین ساعت دوام داشته باشد. از سوی دیگر مصرف مواد استنشاقی همراه با الکل می تواند تاثیرات این دسته از مواد را تشدید کرده و علائم و عوارض بیشتری را ایجاد نماید. مصرف مواد استنشاقی و تاثیراتی که بر سلسله اعصاب و سیستم عصبی مرکزی می گذارند، بر روی سیستم پاداش مغز و ترشح دوپامین همچنین ایجاد احساس لذت در فرد تاثیر گذاشته و باعث ایجاد اختلال در آن می شود.
همین موضوع باعث می‌شود تا افراد به مصرف مواد استنشاقی گرایش پیدا کرده و به مرور به آن اعتیاد پیدا کنند. اما تاثیرات مواد استنشاقی نسبت به مواد تشکیل دهندۀ آنها می‌تواند متفاوت باشد. به طور مثال، مکانیسم تاثیر نیتریت ها با سایر مواد استنشاقی کاملاً متفاوت است و باعث تسکین اعصاب شده و حالت آرام بخشی در بدن ایجاد می کنند. به طور کلی این دسته از مواد شیمیایی باعث ایجاد احساس گرمی و هیجان در فرد می‌شوند و می‌توانند باعث بروز سرگیجه و سردرد شدید گردند.
نحوه تشخیص مصرف ماده استنشاقی
تشخیص مصرف مواد استنشاقی توسط افراد به خصوص نوجوانان، می تواند در جلوگیری از بروز آسیب‌های جدی جسمی و روانی جلوگیری به عمل آورد. در حقیقت اقدام به موقع می‌تواند عوارض آسیب زایی که مصرف این گونه مواد ایجاد می کنند را متوقف نماید. هوشیاری و آگاهی والدین و خانواده‌ها می‌تواند علائم و نشانه‌های سوء مصرف این دسته از مواد اعتیاد آور در نوجوانان را شناسایی کرده و به روند درمان افراد کمک نماید. برخی از مهمترین علائم مصرف این مواد عبارتند از :
- متصاعد شدن بوی بنزین، رنگ و مواد شیمیایی مشابه از فرد
- وجود رنگ یا لکه‌های مشابه روی صورت، دست‌ها و لباس‌ها
- پیدا کردن اسپری‌های خالی رنگ، جای مواد شیمیایی و یا پارچه‌های آغشته به مواد شیمیایی در اتاق نوجوانان
- داشتن ظاهری کثیف و آشفته
- تکلم بریده بریده
- تهوع و از دست دادن اشتها
- بی‌اعتنایی و کمبود توجه
اما این موارد تنها نشانه های مصرف مواد استنشاقی نیستند. از سوی دیگر برخی از علائم و نشانه های رفتاری نیز در افرادی که دچار سوء مصرف مواد هستند عبارتند از :
- غیبت‌های مکرر از مدرسه یا خانه
- کاهش عملکرد تحصیلی یا شغلی
- رفتارهای تکانشی یا پرخاشگری و سرکشی نسبت به دیگران
- استفاده مکرر از دستمال‌های پارچه‌ای
- بو کردن یا مکیدن دائمی آستین لباس
- تغییر در الگوی خواب
- رفتار بی‌رحمانه، اخلاق بد و ترش رویی
- مشکل در روابط با والدین یا معلمین
- قضاوت مختل
- بی‌احساسی و داشتن عاطفه سطحی
باید توجه داشت که این علائم و نشانه ها نمی توانند به تنهایی نشانه ای از اعتیاد به مواد استنشاقی باشند، اما می‌توانند به عنوان سرنخ هایی به والدین هشدار دهند تا اگر در دراز مدت این الگوهای رفتاری و علائم و نشانه های مصرف در فرزندان مشاهده شد، به دنبال راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از پیشرفت آن باشند. توجه داشته باشید که هر چه سریعتر برای ترک مواد استنشاقی اقدام شود، شانس متوقف سازی اعتیاد به آن و همچنین آسیب های ناشی از مصرف این مواد اعتیادآور می‌تواند بیشتر باشد. در نتیجه توصیه اکید ما این است که هر چه سریعتر به کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ مراجعه فرمایید.
۱. تاثیرات کوتاه مدت مواد استنشاقی
یکی از مهمترین تاثیرات مخرب مصرف مواد استنشاقی، مسمومیت شدید حاصل از این گونه مواد می باشد. عموماً این دسته از مواد دارای ترکیبات شیمیایی و مسموم کننده هستند، در نتیجه افراد دچار مسمومیت های شدید شده که می تواند باعث بروز ایست قلبی و حتی مرگ شود. استنشاق طولانی مدت مواد شیمیایی می‌تواند باعث آریتمی قلبی در افراد شده و بی نظمی آن را تشدید نماید و در عرض چند دقیقه باعث ایست قلبی و مرگ شود. این حالت های مخرب و کشنده در اثر استنشاق و مصرف گاز بوتان، پروپان و مواد شیمیایی موجود در اسپری ها می باشد. متاسفانه احتمال وقوع حالت ایست قلبی و مرگ برای افرادی که برای اولین بار از این مواد استفاده می‌کنند نیز وجود دارد. مصرف این گونه از مواد باعث افت تنفسی، خفگی و بروز آسیب های جسمانی شدید برای مصرف کنندگان می گردد. این حالات در اثر تجمیع مواد شیمیایی در شش ها و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به کیسه های هوایی در فرد اتفاق می‌افتد. اما در حالت خفیف تر نیز ممکن است علائمی بروز نماید که برخی از آنها عبارتند از :
- بی‌حالی
- تهوع
- بی‌اشتهایی
- احساس سرگیجه
- ناهماهنگی حرکتی
- تکلم مختل
- راه رفتن بی‌ثبات
- ضعف رفلکس‌ها
- لرزش
- دوبینی یا تاری دید
- ضعف عمومی عضلانی
- بروز اغما و مرگ
باید توجه داشت که مصرف مکرر مواد استنشاقی باعث ایجاد اختلالات شدید در شناسایی زمان، مکان و همچنین فقدان هوشیاری و تشنج در افراد می گردد.
۲. تاثیرات بلند مدت ماده استنشاقی
مصرف طولانی مدت مواد استنشاقی فرد را در معرض دامنه وسیعی از مشکلات و اختلالات جسمی و روانی قرار می‌دهد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از :
- سردردهای مزمن
- سینوزیت یا ورم سینوس‌ها
- سرفه‌های متعدد و مزمن
- وز وز کردن یا زنگ زدن گوش
- درد سینه و گلو
- خون دماغ شدن‌های مکرر
- خستگی و ضعف زیاد
- لاغر شدن بیش از حد در اثر بی‌اشتهایی
- چشمان قرمز و خیس (اشک ریزش)
- حالت‌های شبه رویا توأم با توهمات
- افسردگی یا اضطراب
- تنگی نفس
- سوء هاضمه
- زخم معده
استنشاق بنزین ممکن است منجر به مسمومیت با سرب گردد که با علائم زیر همراه است :
- آسیب کبدی
- التهاب حاد یا مزمن کلیه‌ها
- ایجاد زخم‌های متعدد پوستی
- فساد و زوال بخش‌هایی از مخچه
- ناتوانی در تنظیم حرکات و تعادل
باید توجه داشت که عدم درمان به موقع این نوع از اعتیاد می تواند انواع بیماری‌ها و مشکلات را برای فرد ایجاد نماید.
تاثیر مواد استنشاقی بر روی مغز
بر اساس مطالعات انجام شده، مواد استنشاقی سلولهای عصبی را از بین میبرد و علائمی شبیه بیماری ام اس در افراد را ایجاد می‌کند. این عارضه باعث ایجاد اختلال در انتقال پیام های عصبی شده و باعث گرفتگی ماهیچه ها، لرزش و اختلال در کارکردهای روانی مانند صحبت کردن و راه رفتن می شود. از سوی دیگر، مصرف این گونه مواد اعتیاد آور و شیمیایی باعث جلوگیری از رسیدن اکسیژن به مغز و سیستم های حیاتی بدن می‌گردد. یکی دیگر از بخش هایی که در اثر مصرف این دسته از مواد استنشاقی آسیب جدی می‌بینند بخش هیپوکامپ مغز میباشد که وظیفه اصلی آن مربوط به حافظه در افراد می باشد. در نتیجه فردی که به صورت دائمی از این مواد استفاده می‌کند در یادگیری چیزهای جدید و به خاطر آوردن پدیده‌ها دچار مشکل شده و حتی در اداره کردن یک بحث یا گفتگوی ساده محاوره ای نیز ناتوان می شود.
مصرف این دسته از مواد اعتیاد زا، توانایی حل مسئله را در افراد با مشکل جدی روبرو می‌کند. از سوی دیگر، در صورت تداوم اعتیاد ماده استنشاقی، فرد از کنترل حرکات بدنی و فیزیکی خود عاجز می ماند و حفظ هماهنگی و تعادل حرکتی دچار مشکل می گردد. مصرف مداوم مواد استنشاقی اعتیاد آور می تواند به بخشهای مختلف مغز که مسئول کارکردهای شناختی، حرکتی، بینایی و شنوایی هستند نیز آسیب‌های جدی وارد کند. در حقیقت دامنه این اختلالات ایجاد شده شناختی می تواند بر روی یک طیف وسیع از خفیف تا شدید بروز نماید. از طرف دیگر عدم تمرکز و بی توجهی که در آن کلیه عملکردهای شناختی و حافظه فرد مختل می‌شود می‌تواند بروز نماید.
آیا مصرف ماده استنشاقی اعتیاد آور است؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، مشخص شده که افراد معولا از مواد استنشاقی در دوره‌های کوتاه مدت استفاده می کنند و الگوی مصرف طولانی مدت در این افراد وجود ندارد. اما به طور کلی دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که بدن نیز نسبت به این دسته از مواد دچار حالت تحمل شده و فرد برای تجربه حالات خوشایند نشئگی سابق خود توسط این مواد ناگزیر است تا مصرف خود را افزایش دهد. اما مانند انواع مواد روانگردان و اعتیاد آور دیگر، وابستگی ذهنی و روانی به مصرف انواع مواد استنشاقی در اشخاص وجود دارد.
در حقیقت مصرف این مواد می‌تواند منجر به اعتیاد ذهنی و روانی در فرد گردد. باید توجه داشت که تاثیرات مواد استنشاقی بسته به نوع ماده مصرفی و میزان مصرف آن، دارای طول عمر تاثیرات متفاوتی هستند. به طور کلی در افراد مصرف کنندۀ این دسته از مواد اعتیاد آور، ممکن است فرد به مرور زمان دچار وابستگی های شدید ذهنی و روانی شود که در صورت قطع مصرف ناگهانی آن فرد می تواند دچار حالت‌های محرومیت و خماری شود. برخی از مهمترین علائم محرومیت این دسته از مواد عبارتند از :
- لرزش
- سردرد
- تهوع
- استفراغ
- دردهای شکمی خفیف
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- گرفتگی عضلانی
- آشفتگی روانی و پرت‌گویی
روش ترک مواد استنشاقی
همانطور که پیشتر توضیح دادیم، اکثر افرادی که به این دسته از مواد گرایش پیدا می کنند، در رده سنی ۱۵ تا ۱۸ سال قرار دارند. از سوی دیگر بیشتر این افراد به صورت تفریحی و گهگاهی از این مواد استفاده می کنند، اما برخی دیگر در اثر مصرف مزمن مواد استنشاقی دچار وابستگی های شدید روانی به مصرف این گونه مواد می گردند. به همین دلیل، برای مدیریت اعتیاد و درمان این دسته از افراد که دچار وابستگی به مواد استنشاقی می شود لازم است تا از رویکردهای درمانی چند جانبه و ترکیبی استفاده شود. از سوی دیگر، متخصصین ترک اعتیاد، معلمین در مدارس، مشاورین تحصیلی و همچنین خانواده ها و والدین می توانند نقش مهمی در ارزیابی و تشخیص مشکل اعتیاد در نوجوانان داشته باشند و برای دریافت کمک از مراکز تخصصی ترک اعتیاد، اقدام نمایند.
در همین رابطه کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ با برخورداری از پرسنل مجرب و تیم درمان حازق و متخصص می تواند در جنبه های مختلف ترک اعتیاد که شامل روند ترک فیزیکی، جسمی استاندارد و تدریجی است و همچنین ارائه خدمات روانشناختی برای درمان و پیشگیری از عود مجدد به افراد و خانواده های آنها کمک نماید. به همین دلیل، جلسات روان درمانی، خدمات مشاوره روانشناسی همچنین روانکاوی اعتیاد و درمان شناختی رفتاری برای افراد ایجاد شده است تا بتوانند مشکلات خود را با والدین و سایر اعضای خانواده را با درمانگر در میان گذاشته و از راهنمایی ها و راهکارهای موثر او استفاده نمایند.
نقش آموزش در ترک اعتیاد
یکی از مهمترین فاکتورهای درمانی در روند ترک اعتیاد، دریافت آموزش های لازم برای پیشگیری و مدیریت حالات بیمار گونه ترک اعتیاد پس از قطع مصرف می باشد. این آموزش‌ها به افراد کمک می کند تا پس از ترک جسمی از بازگشت و عود مجدد اعتیاد جلوگیری به عمل آورده و با استفاده از کمک های تخصصی، جلسات مشاوره ترک اعتیاد و روان درمانی اعتیاد و همچنین دریافت آموزش مهارت‌های زندگی، نحوه مقابله با انواع مشکلات عاطفی و روانی و همچنین استرس های موجود در زندگی را بیاموزند.
